Soğuk savaş döneminde Sovyet bloğuna yakınlığıyla bilinen Yugoslavya, önce ünlü liderleri Tito’nun ölümü daha sonra Sovyet bloğunun dağılmasıyla çöküşe geçti. Farklı dinlere ve etnik kökenlere mensup milletlerin birarada yaşadığı 1991 yılında önce Slovenya ve Hırvatistan, ardından Makedonya bağımsızlığını ilan ederek Yugoslavya’dan ayrıldı. 1992'de ise Bosna-Hersek ülke çapında yapılan referandum sonucuyla bağımsızlığını ilan etti.
“Büyük Sırbistan”
Bu sırada Bosna’da yaşayan sırplar “Büyük Sırbistan” hayalleri kuruyordu. Sırbistan’dan yardım alarak Sırp Cumhuriyeti kurduklarını ilan ettiler. Beraber yaşadıkları Müslüman Boşnaklar’ı ve Katolik Hırvatlar’ı tecrite zorladılar. Böylece Sırplar bölgede dehşet saçmaya başladı. Katliamlar peşisıra geldi.
İşte Bosna Kasabı olarak bilinen Radovan Karadzic katliam üstüne katliam Bosnalı Sırpların başını çekiyordu.
'Bosna Kasabı', 1992-1998 yılları arasında 100 bin kişinin hayatına mâl olan, 4 milyon Bosnalının evsiz kalmasına yol açan savaştaki rolü nedeniyle savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve soykırım ile suçlanıyordu.
70 yaşındaki Karadzic, savaştan sonra 13 yıl kaçtı, sonunda 2008 yılında Belgrad'da yakalandı.
Günümüze dönersek
Temmuz 2015’te İngiltere Srebrenitsa ile ilgili bir karar tasarı hazırladı ve BM Güvenlik Konseyi’ne sundu.
Tasarıda "Srebrenitsa'da işlenen soykırım ve bu savaşta işlenen kanıtlanmış tüm savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar en sert biçimde kınanır" ifadesi yer alıyordu.
Tasarı Rusya’nın vetosuyla kabul edilmedi. Malum 5 ülkeden biri kabul etmediğinde BM’den karar çıkmıyor.
Soykırım suçuna 40 yıl hapis
24 Mart 2016’da yani bugün Hollanda Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi, Karadzic'in 8 bin Müslüman'ın katledildiği Srebrenica'da soykırım suçu işlediği yönünde karar vererek, Sırp lideri 40 yıl hapse mahkûm etti. Karadzic, 'insanlığa karşı suç'tan da hüküm giydi.
Ancak içinde soykırım ifadesi geçen bir suçun failine verilen cezanın 40 yıl olması ilk bakışta ciddi infialler uyandırıyor. 1 kişiyi planlayarak öldürmenin cezası müebbet hapis cezası olması gerekirken sözkonusu soykırıma ceza olarak 40 yıl verecek hakimin diplomasını bakkaldan almış olması gerekir. Tüm dünyanın gözü önünde kimse kendisini bu duruma düşürmez.
Oyun içinde oyun
40 yıl şu demek: 70 yaşındasın, ömrünün sonuna kadar hapiste kalmayı hak ettin. Git, yat!
40 yıl aynı zamanda şu demek: Bu işin asıl failleri başka, benim muhatabım da onlar, işim de onlarla. Çünkü bir kişiyi öldürmenin cezası bile müebbet hapis cezasıyken, soykırıma “40 yıl” vermek Karadzic’in sadece “küçük bir kukla” demektir..
Kararın ardından BM gözünü Sırbistan’a dikecek bu net olarak görülüyor. Sırbistan’ın başı yakın gelecekte hayli ağrıyacak gibi.
Mehmet Oytun Kantar