Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Kuzey Irak yönetiminin bağımsızlık referandumuna karşı yaptığı, “vanaları kısarız” uyarısı yankı buldu. Uluslararası pazarlara Türkiye üzerinden çıkmak zorunda olan Kuzey Irak petrolü, trilyonlarca dolar değerinde. Irak’ta tespit edilmiş 143 milyar metreküp petrol rezervi var. Bu rezervin 45 milyar metreküpü Musul’da, 10 milyar metreküpü ise Kerkük’te. Musul’daki petrol rezervinin değeri yaklaşık 2.5 trilyon dolar. Kerkük’te yaklaşık 1.5 trilyon dolarlık petrol var.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, itirazlara rağmen referandum kararı uygulayan Kuzey Irak yönetimine, “Bundan sonra Kuzey Irak Yerel Yönetimi, bakalım petrolünü hangi kanallarla nereye akıtacak veya satacak? Vana bizde. Vanayı kapattığımız anda o iş de bitti... Bütün adımları atacağız” sözleriyle seslendi.
Irak’tan Türkiye’ye gelen petrolde Kerkük - Ceyhan hattı kritik önemde. Irak petrollerini denizle buluşturan, Kuzey Irak yönetiminin gelirlerinin önemli bir kısmını oluşturan hat için, 2013’te IKYB ile Türkiye anlaştı.
ABD’nin garantör olduğu anlaşmayla, Türkiye’ye gelen petrolün satılmasıyla, petrol gelirlerinin Irak merkezi hükümeti (yüzde 83) ile IKBY (yüzde 17) arasında paylaştırılmasına karar verildi.
Gelir paylaşımı bir dönem kriz yaratsa da sonunda uzlaşı sağlandı.
Ancak şimdi referandum kararı sonrası petrol ile ilgili gelişmeler merakla bekleniyor.
İŞTE PETROL SÜRECİ
Kuzey Irak petrolü bir dönem Irak yönetimi ile Türkiye arasında krize neden oldu. Gelir paylaşımındaki anlaşmazlık nedeniyle Bağdat yönetimi uluslararası tahkime gitti. Bu arada Kuzey Irak petrolü geliri de Halkbank’ta birikmeye başladı.
Bağdat hükümetinin baskısıyla Batı limanlarına kabul edilmeyen petrol tankerleri okyanusta gezerken, ABD’de bir mahkeme bir gemiye el koydu.
Kuzey Irak petrolü ile ilgili belirsizliğin sürdüğü dönemde otorite sağlamakta zorlanan Irak Başbakanı Nuri el Maliki, yerini Haydar el Abadi’ye bıraktı. Abadi yönetiminin de ilk işlerinden birisi, petrol konusunda Kuzey Irak yönetimiyle anlaşmak oldu. ABD gelişmeler karşısında memnuniyetini açıklarken, Türkiye de o ana kadar Halkbank’a 700 milyon dolar petrol parası yattığını bildirdi.
Kuzey Irak yönetimi ve Bağdat’ın, petrol gelirlerinin bölüşümü üzerinde anlaşmasıyla günlük 150 bin varil Kuzey Irak petrolünün, Irak’ın şirketi SOMO üzerinden ihraç edilmesine karar verildi. Irak’tan gelecek nakit parayla memur maaşlarını ödemeyi planlayan IKBY de anlaşmaya imza koymayı kabul etti. İmzalardan sonra ilk devreye giren Avrupalı petrol devleri oldu.
Milliyet